Kiedy zastanawiałem się nad rzeczami, które powstały i zaniknęły za mojego krótkiego na razie życia, przyszły mi do głowy karty telefonicznej i kasety VHS. Dla osób żyjących w drugiej połowie XIX wieku takim przedmiotem mogły by być medale ofiarowane na pamiątkę chrztu świętego. Jeśli się nad tym zastanowić głębiej to obyczaj ten ma głęboki sens. Jest on skrzyżowaniem funkcji tezauryzacyjnej i medalu pamiątkowego. Co oznacza, że dla obdarowanego któremu powiedzie się w życiu będzie miłym wspomnieniem np. od rodziców chrzestnych. Natomiast dla obdarowanego, który napotka w życiu na trudności będzie jakimś minimalnym zabezpieczeniem w postaci kruszcu możliwego do spieniężenia. Do pewnego stopnia medale na pamiątkę chrztu zostały zastąpione przez srebrne łyżeczki lub złote monety. Dlaczego wyparły one medale na pamiątkę chrztu? W moim przekonaniu można wskazać na co najmniej dwie przyczyny takiego stanu rzeczy. Złote monety są bardziej anonimowe niż imienne medale, a przez to łatwiejsze do upłynnienia. Po drugie mniejsza jest dostępność usług grawerskich i popularność medali. Po prostu zmieniły się czasy i obyczaje. Nie ma dziś społecznego zapotrzebowania na eksponowanie w domu pamiątkowych medali.
Published
Ten wpis można by zacząć od żartobliwego stwierdzenia, że są odznaki i Odznaki. Ten rozdźwięk między jakością poszczególnych wykonań widać szczególnie na przykładzie odznak z okresu Rosji carskiej. Duża część z nich była wykonana w sposób bardzo tani i często po prostu technologicznie prymitywny. Było to podyktowane szaloną lekkością z jaką nadawano odznaki w tamtym czasie w Rosji. Z drugiej strony spotkać można wyjątkowe okazy, które stanowią przykład wyszukanej pracy jubilerskiej. Odznaki carskiej Rosji, jeśli nie są związane z wymiarem sprawiedliwości, co do zasady znajdują się poza moim kręgiem zainteresowań. Nie ukrywam jednak, że lubię czasem przejrzeć katalogi aukcyjne zawierające ofertę na XIX wieczną Rosję. Jednym z takich miejsc do oglądania są aukcje organizowane przez 
Nie sprawdzałem tego statystycznie ale odnoszę wrażenie, że spora część oferty właśnie ze względu na wysokie ceny po prostu się nie sprzedaje i można ją zobaczyć na kolejnych aukcjach. Być może to właśnie gwarancja szalonych cen wywoławczych skłania posiadaczy najciekawszych obiektów do tego by jednak je zaoferować. Jeśli znajdzie się kupiec, który zaoferuje przysłowiowe tysiące dolarów, to uszczuplenie kolekcji jakoś się przeboleje. Z drugiej strony takie aukcje stanowią światełko w tunelu dla osób zdesperowanych i gotowych zapłacić każdą cenę za wymarzony obiekt do kolekcji. Wreszcie jest to doskonałe źródło pięknych wrażeń i ewentualnej nauki dla osób którym wystarczy spoglądanie na ciekawe obiekty. Tak więc nawet jeśli nic się nie wydarzy, to i tak wszyscy będą zadowoleni.
Moją uwagę zwróciło jednak coś zupełnie innego, czyli tło odznaki. Dokładnie rzecz biorąc tło przestrzeni między wieńcem i inicjałami Aleksandra I oraz Mikołaja II. Na zdjęciu wyraźnie widać, że znajduje się tam fragment czerwonego sukna, pod którym jest czerwona emalia. Nie potrafię sobie wytłumaczyć po co w takim układzie grawer powlekł emalią tło podkładki. Obawiam się jednak, że zagadka ta pozostanie niewyjaśniona. Spodobało mi się takie nietypowe połączenie metalu i tkaniny, w którym materiał wkomponowany jest w metal. Oczywiście nie na tyle, żeby rozważać zakup odznaki z ceną wywoławczą 2.500 USD i estymacją 3.000 USD. Staram się jednak pamiętać, że gdyby nie te ceny, być może nie widział bym jej nawet na zdjęciu.
Uznałem, że w związku z postanowieniem noworocznym pierwszy wpis musi wyróżnić się czymś szczególnym. Doskonale nadaje się do tego przedstawienie ciekawego egzemplarza Orderu Wojskowego Księstwa Warszawskiego, jaki miałem okazję ostatnio widzieć. Osobom które nie interesują się bliżej problematyką wyróżnień z początku XIX wieku śpieszę wyjaśnić, że pod nazwą tą kryje krzyż Virtuti Militari wznowiony przez księcia Józefa Poniatowskiego w grudniu 1806 roku. Do systemu prawnego Księstwa Warszawskiego wprowadził go jednak dopiero rok później Fryderyk August. W konsekwencji pierwsze nadania krzyża, czyli tak zwane pierwsze rozdawnictwo miało miejsce dopiero na początku 1808 roku. Niezależnie od tego, jeszcze pod koniec 1807 roku, w związku z powołaniem Rad Pułkowych, które miały decydować o nadaniach orderu, Komisja Rządząca Księstwa Warszawskiego zamówiła 100 krzyży złotych i 150 krzyży srebrnych u warszawskiego jubilera Andrzeja Janascha. W książce Grzegorza Krogulca pod tytułem Uwagi o orderze wojskowym Virtuti Militari (Warszawa 1987) został on opisany jako typ I. Pamiętajmy przy tym, że przez typ wykonania należy rozumieć krzyże o pewnych wspólnych cechach charakterystycznych, niezależnie od tego czy wykonał je Janasch czy też inni grawerzy którzy się na nim wzorowali. Ze źródeł historycznych wiemy też, że krzyże tego typu były wykonywane zarówno na terenie Księstwa jak i za granicą. W tym w szczególności można uznać za potwierdzone wykonania francuskie. Typ I cechował się prostotą rysunku i wykonania. Był to płaski krzyż maltański bez kulek zwieńczających ramiona, tak charakterystycznych dla wszystkich późniejszych krzyży Virtuti Militari. Na środku krzyża znajdowały się wypukłe medaliony. Całość była genialna w swojej prostocie.
Gdyby zmiana nie miała mieć znaczenia, z pewnością Aleksander I by się o nią nie upomniał. Z pamiętników wiemy, że wzbudziła ona żywy protest i odznaczeni zamawiali krzyże z wizerunkiem pogoni już na własną rękę. Mogły one stanowić wyraz poparcia dla odrodzenia Rzeczpospolitej obojga narodów lub wyzwolenia Litwy spod jarzma rosyjskiego. Prezentowany krzyż jest tego szczególnym przykładem. Co oczywiste widać na nim pogoń. Warto jednak zwrócić uwagę także na inne szczegóły. Pierwszym z nich jest przekrój krzyża widoczny na załączonym obrazku. O ile nie przypiszemy wszystko przypadkowi, będziemy mogli dojść do wniosku, że intencją autora było wyeksponowanie jednej z płaszczyzn krzyża (zaokrąglonej na końcu) jako awersu i drugiej (całkowicie płaskiej) jako rewersu. W tym przypadku okazuje się, że strony krzyża które mogli byśmy odczytywać naturalnie, zostały odwrócone. Na awersie widoczna jest pogoń wraz z inicjałami króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, a na rewersie dewiza VIRTUTI MILITARI i orzeł biały. Czy takie zawieszenie wyeksponowanie krzyża rzeczywiście było intencjonalne? Większe wytarcie strony z godłem Korony wskazuje, że to właśnie na strona znajdowała się od munduru. Jednocześnie należy podnieść, że w tym egzemplarzu odpadł właśnie medalion z orłem. To także wskazuje na większe narażenie tej strony krzyża na uderzenia mechaniczne. Tak więc wiele wskazuje na to, że order miał być i jednocześnie był noszony pogonią na zewnątrz. Mogło to świadczyć o jakimś szczególnym związku odznaczonego z Litwą. Być może właśnie stamtąd pochodził.
Przeglądając jedną z archiwalnych aukcji numizmatycznych zauważyłem monetę z dobrze znanym każdemu Polakowi symbolem. Temat ten pozornie nie ma nic wspólnego ze świętami Bożego Narodzenia, ale jakimś dziwnym trafem metoda luźnych skojarzeń doprowadziła mnie do wątków związanych z początkami chrześcijaństwa. Jest oczywiste, że przedstawiona po prawej stronie moneta ma niewiele wspólnego z narodzinami Jezusa, a jeszcze mniej z symbolem Polski Walczącej. Została wybita w Bizancjum, za panowania cesarza bizantyńskiego Romana IV Diogenesa. Przypadało ono na lata 1067-1071. Zdecydowanie za późno, żeby pozostawać w bezpośrednim związku z narodzinami Chrystusa i jednocześnie za wcześnie, żeby przewidywać wybuch II Wojny Światowej i powstanie Armii Krajowej.
Nie wiem co, gdzie i jak, ale znalazłem na dysku zewnętrznym listę odznaczonych znakiem pancernym. Plik został utworzony dziesięć lat temu kiedy miałem dość czasu na wizyty w różnych archiwach i bibliotekach. Mogę jedynie przypuszczać, że jest to jednak z niespodziewanych i miłych pamiątek tego czasu. Wobec powyższego znajdujemy się w dość osobliwej sytuacji. Daję Państwu do dyspozycji listę która z jednej strony jest pozornie precyzyjna, bo zawiera przeszło tysiąc nazwisk wraz z numerami odznak. Z drugiej strony nie znam jej źródła, więc jest nieco niepewna. Zabawę w ustalenie źródła listy i jej wiarygodności pozostawiam do uznania komukolwiek z czytelników kto ma czas i ochotę. Umieszczam ją tutaj, pomimo konieczności poczynienia daleko idącego zastrzeżenia ponieważ liczę, że mimo wszystko będzie pomocna. Tym bardziej, że osoby dysponujące tak szczegółową wiedzą niechętnie się z nią dzielą, a już napewno nie w internecie. Pokażmy, że może być inaczej. Może to zachęci innych do ujawnienia swoich danych źródłowych.
Przy okazji jednego z wpisów narzekałem, że dotychczas nikt nie sporządził spisu medali polskich z XIX wieku. Po jakimś czasie przypomniało mi się, że nie byłem dość precyzyjny. W końcu kiedyś kupiłem wyłącznie dla tego spisu kilkanaście numerów Warszawskich Zeszytów Numizmatycznych. Anonimowy autor zaprezentował w nich “Rejestr XIX-wiecznych medali polskich i z Polską związanych“. Co prawda ustalenie rzeczywistego autora tego rejestru nie było ani trudne, ani długotrwałe; nie podaję jego nazwiska, szanując prawo do anonimowości. Szczególnie, że do spisu mam kilka zastrzeżeń. Być może autor zdawał sobie sprawę ze słabości swojego rejestru i dlatego postanowił pozostać anonimowy. Tym bardziej, że jest osobą w numizmatyce powszechnie szanowaną. Znów samo słowo rejestr stanowi podpowiedź, że nie miał to być katalog, czyli dzieło pełne. Niestety nie są to w moim przekonaniu źródła wystarczające dla pełnego wyczerpania tego tematu.
Temat ostatniego wpisu, który umieściłem w związku z rocznicą wybuchu Powstania Listopadowego wyniknął nieco przypadkowo, ze względu na ofertę Warszawskiego Centrum Numizmatycznego. Początkowo planowałem opisać jakąś pamiątkę związaną z powstaniem, która nie była by tak powszechnie znana jak opisane pudełka z monetami. Doskonałym tego przykładem mogą być oznaki Rady Municyplanej miasta stołecznego Warszawy, wprowadzone postanowieniem Rządu Narodowego z 23 sierpnia 1831 roku. Są one na tyle rzadkie, że nie udało mi się dotrzeć do żadnej informacji potwierdzającej ich rzeczywiste występowanie na ubiorze ówczesnych urzędników. Nie dotarłem też do oryginalnych egzemplarzy, ani do ilustracji przedstawiających ich noszenie. Być może ktoś z Państwa miał taką przyjemność i ten przyczynek zmieni nasz wspólny stan wiedzy.
W jednym z rosyjskich 
Prędzej czy później prywata musiała się zdarzyć. Skoro stronę robię dla swojej przyjemności, to w sumie dlaczego miał bym się od takiego wpisu powstrzymać. Ostatnio na stronie miłośnika historii Gdyni
Na dzisiejszej 3 aukcji Gabinetu Numizmatycznego Damiana Marciniaka oferowany był doskonały wybór monet i banknotów, ale także trochę ciekawych medali i innych pamiątek. Wśród nich moją uwagę zwrócił 
Gdyby przyjąć, że ceny uzyskane na wymienionych aukcjach odzwierciedlają prawdę o rynkowej wartości tego przedmiotu na dany moment, co przecież nie jest do końca prawdą, ale doskonale ułatwi nam analizę, to można postawić następujące tezy. W okresie od 2005 do 2009 roku wartość medalu wzrosła co najmniej o 31% czyli 250 zł. w liczbach bezwzględnych. W tym czasie inflacja zabrała łącznie 8% wartości pieniądza. Tak więc po potrąceniu inflacji, roczny wzrost wartości żetonu wyniósł nie mniej jak 5,75%. Od 2009 do 2017 roku wartość medalu wzrosła o 92,85%, czyli 975 zł. w liczbach bezwzględnych. Inflacja zabrała 20%, a po jej potrąceniu roczny wzrost wartości żetonu wyniósł dokładnie 9,1%. W całym badanym okresie od 2005 do 2017 roku wartość żetonu wzrosła o 225%, już po uwzględnieniu 28% spadku wartości pieniądza, wynikającego z inflacji. To już 18,75% rocznie. Niezależnie od tego czy skupić się na krótszym, czy na dłuższym okresie, wynik jest godny uwagi. Można więc powiedzieć, że pogląd o zasadności inwestowania w numizmatykę znajduje uzasadnienie. Przynajmniej w przypadku tego żeton.
Widziałem ostatnio ciekawy zestaw pamiątek po żołnierzu 12 Kompanii Geograficznej II Korpusu Polskiego, w skład którego wchodziła odznaka pamiątkowa wraz z legitymacją. Pomyślałem, że jest to dobry pretekst żeby przyjrzeć się tej odznace bliżej i uczynić ją tematem kolejnego wpisu. Odznaka ta została ustanowiona rozkazem Dowództwa II Korpusu Polskiego nr 96 pkt 557 z dnia 27 sierpnia 1946 roku. Tak więc podobnie do wielu innych odznak polskich sił zbrojnych na zachodzie, ustanowiona została już po zakończeniu II Wojny Światowej. Ta praktyka wydaje się jakoś zrozumiała, jeśli będziemy pamiętać, że są to odznaki pamiątkowe, a nie bojowe. Wojna się zakończyła, czas było wrócić do domu, ale nie należało zapominać ważnym w życiu każdego żołnierza epizodzie, jakim była walka w szeregach konkretnego oddziału. W konsekwencji w motywach podano, że odznakę ustanowiono “dla upamiętnienia wspólnej służby i przeżyć poprzez Irak, Palestynę, Egipt i kampanię Włoską oraz dla upamiętnienia przynależności żołnierskiej do tej Kompanii Geograficznej jako oddziału ewidencyjnego wszystkich jednostek Służby Geograficznej 2 Korpusu (dawniej Armii Polskiej na Wschodzie)“.
Mniej więcej miesiąc po ustanowieniu odznaki kompania została zaokrętowana w Neapolu na statek i popłynęła w drogę do Glasgow we Wielkiej Brytanii. Jest to informacja o tyle istotna, że odznaka została wykonana we Włoszech. Jej producentem był zakład Castelli e Gerosa S.A. z Mediolanu.Odpowiednia informacja została umieszczona na nakrętce odznaki. Jakość wykonania wskazuje, że nie była to firma prezentująca najwyższe umiejętności. Odznaka jest jednoczęściowa, relatywnie gruba i mało precyzyjnie wykonana. Jeśli porównać ją z 
Ponieważ wykonanie odznaki było prymitywne, a ilość egzemplarzy ograniczona, naturalnie można się spodziewać falsyfikatów na szkodę kolekcjonerów. Udało mi się w internecie znaleźć przynajmniej dwa wykonania takich falsyfikatów. Najłatwiej rozpoznać je po kroju liczby 12 na dolnym ramieniu. Po prawej stronie prezentuję zestawieni obejmujące krój oryginalnej liczby (w środku) oraz falsyfikatów (ilustracje skrajne). Oba falsyfikaty wyróżnia cieńszy krój cyfr i jedynka której daszek jest prosty, a nie zaoblony jak w oryginalne. Dodatkowe różnice widać w kroju cyfry dwa. Dolna kreska cyfry dwa w falsyfikacie widocznym po lewej stronie kończy się wyraźnie wcześniej niż biegła by linia wyprowadzona pionowo od rantu brzuszka. Z kolei cyfra dwa w falsyfikacie pokazanym na prawo jest wyraźnie cieńsza. Istotne różnice widać także w wykonaniu detali rewersu. Warto zwrócić uwagę na te niuanse, ponieważ prymitywne wykonanie powoduje, że fałszerstwa bardzo łatwo pomylić z oryginałami. Szczególnie jeśli mamy do czynienia wyłącznie ze zdjęciami odznak, a nie mamy pod ręką oryginału do porównania. W konsekwencji są one szczególnie niebezpieczne dla kolekcjonerów.
Legitymacje do odznak zaprojektowane zostały i wydrukowane bezpośrednio przez 12 Kompanię Geograficzną. Podobnie jak w przypadku odznak przypuszczam, że zostały wykonane we wrześniu 1946 roku we Włoszech. W tym czasie kompania dysponowała odpowiednim sprzętem drukarskim i bez wątpienia zaprzątnięta była kwestią wydania odznak. Legitymacja odznaki podzielona jest na dwie części. Okładka zawiera treści ściśle symboliczne. Na pierwszej stronie widać odwzorowanie odznaki oraz symbol II Korpusu Polskiego i 8. Armii. Całość przepasana jest polskimi barwami narodowymi i opatrzona nazwą jednostki. Poza nimi w dolnej części znajduje się odniesienie do szlaku bojowego: IRAK-PALESTYNA-EGIPT 1943 oraz ITALIA 1944-1946. Ostatnia strona okładki prezentuje oznakę kołnierzową 12 Kompanii Geograficznej.
Wewnętrzna strona legitymacji podzielona została na dwie części. Lewa stanowi generalną informację o odznace wraz z wyciągiem ze statutu. Prawa strona stanowi informację o odznaczonym i przy pewnej próbie statystycznej pozwalają wyciągnąć ciekawe informacje o samej odznace. Pierwsza z nich jest taka, że odznaka dzieliła się na pamiątkową i honorową. Dla każdej z nich zachowana była odrębna numeracja więc można przyjąć, że były to dwie różne odznaki o tożsamym wyglądzie. Ewentualnie, ze względu na wyraźnie położony akcent w formalnym rozkazie o ustanowieniu odznaki, który mówi o “odznace pamiątkowej“; można starać się przyjąć formułę, że druga z odznak też była pamiątkowa, lecz nadawana honorowo. W moim przekonaniu niewiele to zmienia, a próba jednoznacznego rozstrzygania tej kwestii stanowi dzielenie włosa na czworo. Na marginesie można tylko dodać, że nie było żadnej różnicy między odznakami wręczanymi oficerom, podoficerom i szeregowym. Różnice te nie występowały ani w nazewnictwie, ani w wyglądzie odznak i legitymacji. W ramach odznaki pamiątkowej zachowano też ciągłość numeracji.
Wszystkie odznaki, zarówno honorowe jak i pamiątkowe formalnie nadane były tylko raz, na podstawie rozkazu dowódcy 12 Kompanii Geograficznej nr 241 z dnia 22 października 1946 roku. Oznacza to, że nadanie odznak wyprodukowanych we Włoszech nastąpiło już w Glasgow na terenie Wielkiej Brytanii. Jest to o tyle zaskakujące, że porównując pismo ręczne na zachowanych egzemplarzach legitymacji można bez wątpienia stwierdzić, że były one wypisywane przez co najmniej trzy osoby. Przy czym jeden charakter pisma pojawia się na zdecydowanej większości legitymacji. Znane mi odstępstwa to po pierwsze legitymacja przedstawiona po lewej stronie. Jest ona wystawiona na tego samego żołnierza co legitymacja prezentowana przy poprzednim akapicie. Z tą jednak różnicą, że widnieje na niej inny numer nadania. Na pierwszej legitymacji jest to numer 116, a na drugiej 250. Druga istotna różnica to pieczątka Szefostwa Służby Geograficznej w dowództwie II Korpusu Polskiego obok podpisu majora Piesowicza. Jest to jedyna znana mi legitymacja, która posiada taką pieczątkę. Dokumenty pochodzą bezpośrednio ze spuścizny po zmarłym żołnierzu i ich autentyczność jest niekwestionowana. Dlatego wytłumaczenia zagadki podwójnej legitymacji należy szukać właśnie we wspomnianej pieczątce i odmiennym kroju pisma ręcznego. W moim przekonaniu druga z opisywanych legitymacji została wydana w późniejszym czasie, kiedy 12 Kompania Geograficzna została już rozformowana. Prawdopodobnie miał to być duplikat pierwotnego egzemplarza.
Wreszcie druga odmienność w czcionce pisanej ręcznie występuje na znanym mi egzemplarzu legitymacji odznaki honorowej. Jej skan widoczny jest po lewej stronie. Można sobie wytłumaczyć, że do wypisania legitymacji dla osób odznaczonych honorowo przeznaczono inną osobę. Kolejna różnica widoczna na legitymacji odznaki honorowej, to przydział podany pod nazwiskiem odznaczonego. W prezentowanym wypadku to szef oddziału operacyjnego dowództwa II Korpusu Polskiego. W tym kontekście warto się zastanowić nad ciągiem cyfr widocznym pod nazwiskami na legitymacjach osób odznaczonych odznakami pamiątkowymi. Pierwsze cztery cyfry to data urodzenia osoby odznaczonej. Po nich następuje ukośnik i ciąg dwóch lub trzech cyfr (być może także jednej), których znaczenia nie udało mi się ustalić. Później kolejny ukośnik i rzymska cyfra trzy lub arabska liczba sto jedenaście. Niepewność co do tej ostatniej kwestii wynika ze sposobu pisania cyfry 1 za pomocą prostej kreski. Można jedynie przypuszczać, że był to numer ewidencyjny osoby odznaczonej, który ujęty był w ramach dokumentacji 12 Kompanii Geograficznej.
Jak oszacować całkowitą liczbę nadań odznaki? Łączny etat 12 Kompanii Geograficznej wynosił ok. 150 osób. To wskazuje na pułap minimalnej liczby nadań. Najwyższy numer odznaki jak widziałem na legitymacji, to właśnie wspomniane 250 na opisywanym wyżej egzemplarzu. W katalogu Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie 1939-1947 B. Wojciechowskiego i Z. Sawickiego opublikowana jest legitymacja z numerem 327. Na podstawie widocznych w katalogu zdjęć nie ma podstaw do kwestionowania jej autentyczności. Przy uwzględnieniu rotacji jaka musiała mieć miejsce w jednostce, kursów organizowanych przez jednostkę oraz nadań honorowych można przyjąć, że ogólna liczba nadań oscylowała wokół 350. W tym kontekście należy zwrócić uwagę, że częściej pojawiają się w obrocie legitymacje niż same odznaki. W omawianym wyżej przypadku na jedną odznakę przypadły dwie legitymacje. Powstaje więc pytanie ile takich przypadków podwójnego nadania miało miejsce. Wreszcie nie jest pewne czy liczba wykonanych egzemplarzy odpowiadała liczbie nadanych odznak. Populacja odznak pojawiających się na rynku kolekcjonerskim może sugerować, że wykonano ich zdecydowanie mniej niż 350 sztuk.
Zainteresował mnie ostatnio medal zakładu urszulanek w Poznaniu za pilność i wychowanie, który we wrześniu wystawił w swojej ofercie sklep 
Szczęśliwie okazało się, że informacja o omawianym medalu pojawiła się w “Berliner Blätter für Münz-, Siegel- und Wappenkunde“, w tomie drugim, wydanym w Berlinie w 1865 roku. Zaprezentowano go w kategorii nowe medaliony (neueste schaumünzen) pod pozycją 130. Informacja ta wskazuje, że najprawdopodobniej medal został wybity po raz pierwszy w 1865 roku. Nic nie wskazuje aby medal zakończono nadawać wcześniej niż nastąpiło przeniesienie zakładu do Krakowa. Tym bardziej, że przez cały okres jego działalności, dyrektorowała mu matka Bernarda Morawska. Była ona osobą o silnym charakterze i można przypuszczać, że nie zrezygnowała by z pomysłu nadawania medalu bez wyraźnej potrzeby. Dlatego można przyjąć założenie, że medal nadawany był przez dziesięć lat. Niestety, nawet gdyby przyjąć tą hipotezę za pewnik, nie można z całą pewnością powiedzieć, że wybito dokładnie dziesięć medali. Przede wszystkim dlatego, że pierwotne zamówienie mogło opiewać na większą ilość egzemplarzy. Nie wiadomo także, czy medal udzielany był co roku, czy też nieregularnie. Wreszcie nie wiadomo czy medal mogła otrzymać tylko jedna uczennica w danym roku, czy kilka z nich. Można jedynie przypuszczać, że ze względu na skromną sytuację finansową zakładu i wykonanie medalu w srebrze, jego nakład był niewielki.
Jednym z tematów, które mnie interesują są odznaki, oznaki i znaczki pamiątkowe związane z wymiarem sprawiedliwości. Swego czasu natrafiłem na allegro.pl na odznakę Związku Zawodowego Pracowników Prokuratury i Sądownictwa. Ponieważ nazwa jest długa, nie mogło mnie dziwić, że na odznace był tylko skrót ZZP PiS. Szybkie wyszukiwanie w Google ujawniło przede mną jeszcze kilka odznak z tym skrótem. Trochę mnie dziwiło, że pracownicy prokuratury i sądownictwa wybrali dla swojego związku symbolikę kłosa, młota i pióra. Z drugiej strony odznaka pochodziła z okresu Polski ludowej, w której symbolika chłopsko-robotnicza miała swoje ideologiczne uzasadnienie. Tak więc sojusz chłopów (kłosy), robotników (młot) z pracownikami prokuratury i sądownictwa, a więc urzędnikami reprezentowanymi przez pióro mógł mieć jakieś uzasadnienie.
Na wczorajszej aukcji domu aukcyjnego Ostoya pojawiło się pod 
Wystarczy zwrócić uwagę na charakterystyczne zakończenie rękojeści kordzika w formie gałki bosmańskiej. Na sąsiednim rysunku przedstawiony jest wzór rękojeści kordzika z 1920 roku z taką właśnie ozdobą. Uwagę zwraca także rękojeść ozdobiona charakterystycznym wzorem imitującym ukośny splot linki. Jest to zapewne symboliczna pozostałość po oprawach rękojeści wykonanych za pomocą sznurka. Widoczną ilustrację celowo ograniczyłem do rękojeści, ponieważ tylko ten fragment kordzika widać na omawianym zdjęciu. (Na nasze nieszczęście zdjęcie zostało wykonane z prawego profilu, podczas kiedy kordzik przytroczony został do lewego boku.) Przy tej okazji warto też zwrócić uwagę na sam projekt rękojeści. Jest prosty i elegancki, a gałką bosmańska nawiązuje do tradycji marynistycznych. Kontrastuje z nim kiczowaty jelec. Leszek Zachuta w swojej książce “Kordziki w II Rzeczpospolitej”, wydanej w Warszawie w 1991 roku opisał go jako muszlę w otoczeniu dwóch delfinów. W moim przekonaniu może równie dobrze mogą to być koniki morskie lub fantazyjne stworzenia wodne.
Wreszcie warto zwrócić uwagę na ostatni ważny element zdjęcia, którym jest temblak zwisający poniżej kordzika. Ozdoba tego typu została wprowadzona została rozkazem Ministra Spraw Wojskowych K.M.W. 3117. Org. Mob., opublikowanym w Dzienniku Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 46 z 22 listopada 1922 roku pod pozycją 647. Można więc postawić dość prawdopodobną hipotezę, że oferowane na aukcji zdjęcie wykonane zostało wcześniej niż wskazuje na to opis, a precyzyjniej w latach 1922-1926 w Warszawie. Należy też do rzadkiej grupy zdjęć prezentujących pierwszy kordzik oficerski polskiej Marynarki Wojennej.
Na zdjęciu obok przedstawiony jest dokument podpisany przez