Ostatnio jeden z domów aukcyjnych oferował solniczkę produkcji fabryki wyrobów platerowych Józefa Frageta w Warszawie. Wysoka na 6 cm. solniczka posiadała pojemnik o średnicy 8 cm., oparty na trzech orłach. Ku mojemu lekkiemu zdziwieniu została sprzedana za ceną wyższą od wywoławczej zaledwie o jedno przebicie. Dlaczego mnie to zdziwiło?
Po części dlatego, że Fabryka Frageta działała od 1824 roku do wybuchu drugiej wojny światowej i przez cały okres jej działalności cieszyła się wysoką renomą. Konsumenci cenili ją za wysoką jakość wykonania oraz bardzo dobre wzornictwo. Z tych samych względów przedmioty z sygnaturą FRAGET cieszą się sporym zainteresowaniem kolekcjonerów do dzisiaj. Prezentowana solniczka jest wyrobem z trzeciej ćwierci XIX wieku i zachowała się w naprawdę ładnym stanie. Poza tym, w odróżnieniu do większości wyrobów tego warszawskiego zakładu, nie była platerowana srebrem ale w srebrze wykonana i pozłocona.
Drugi mniej oczywisty powód dla którego uważam tą solniczkę za szczególnie ciekawą, jest przyczyną tego wpisu. Punce umieszczone na solniczce wskazują, że została ona wykonana dokładnie w latach 1860-1872. Informacja ta została podana przez dom aukcyjny, więc nie powinna umknąć uwadze licytujących. Wspomniany przedział czasowy z pozoru wydaje się nie mieć większego znaczenia. Jeśli rozbić go na trzy odrębne podokresy i przedstawić w kontekście projektu solniczki, można zauważyć co naprawdę ciekawego.
1860-1862 to okres manifestacji patriotycznych, które wykreowały atmosferę jaka doprowadziła do wybuchu powstania styczniowego. Szczególne znaczenie miały manifestacje na terenie Warszawy. Do najważniejszych zdarzeń tego okresu powszechnie podaje się pogrzeb żony generała Sowińskiego oraz obchody 30 rocznicy wybuch powstania listopadowego. Wydarzenia te, aktywnie tłumione przez władze carskie, świadczą o atmosferze jaka panowała na terenie Królestwa Kongresowego i Warszawy w szczególności. Na popularności zdobywały w tym czasie przedmioty określane mianem biżuterii patriotycznej. Jej wyrobem zajmowało się kilku znaczących warszawskich grawerów. Szczegółowe i ciekaw informacje na ten temat podaje Franciszka Ramotowska w książce Rząd carski wobec manifestacji patriotycznych w Królestwie Polskim w latach 1860-1862, Wrocław 1971.
1863-1864 to lata powstania styczniowego. Wydarzeniom tym poświęcona jest na tyle obszerna literatura, że nie wymagają szerszego omawiania.
1865-1872 to czas żałoby narodowej po powstaniu listopadowym. Stłumienie powstania zamknęło drogę do myślenia o zbrojnym wyzwoleniu się i utworzeniu suwerennego państwa Polskiego. Był to czas manifestowania patriotyzmu za pomocą różnych dóbr kultury materialnej. W ważniejszych publikacji omawiających ten okres można wymienić książkę Grażyny Kieniewiczowej, Pamiątki powstań narodowych, Warszawa 1988 oraz Wandy Bigoszewskiej i Marii Słoniewskiej, Powstanie Styczniowe w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego, Warszawa 1966
Dlatego można przypuszczać, że projekt solniczki opartej na orłach związany jest ze wzrostem nastrojów patriotycznych w społeczeństwie polskim pod zaborem rosyjskim.