SDA 4 Aukcja Militariów
W zeszłym tygodniu – 13 kwietnia 2019 roku odbyła się 4 Aukcja Militariów Sopockiego Domu Aukcyjnego. Pomimo uczestnictwa w trzech poprzednich edycjach tej aukcji, tym razem nie byłem w stanie znaleźć w sobie dostatecznie dużo samozaparcia, żeby pojechać na Gdańską starówkę. Pomysł zorganizowania w trójmieście aukcji militariów był, jeśli nie genialny, to na pewno bardzo dobry. Warszawski rynek antykwaryczny radzi sobie doskonale z wszelkimi potrzebami kolekcjonerskimi, a na południu aukcję odznaczeń i szeroko rozumianych militariów zapewnia krakowska DESA. Naturalnym uzupełnieniem powinna być podobna aukcja organizowana w trójmieście. Niszę tą postanowił uzupełnić najsilniejszy lokalny gracz, czyli właśnie Sopocki Dom Aukcyjny. Do tego momentu wszystko wydaje się być jasne, proste i skazane na sukces. Pierwsza aukcja miała swoje plusy i minusy. Plusem było zaangażowanie do przygotowania katalogu Pana Bogdana Pietruszki, który jest rozpoznawalny w środowisku kolekcjonerskim. Takie otworzenie się na środowisko potencjalnych klientów miało by sens, gdyby było konsekwentne. Niestety o aukcji dowiedziałem się jedynie przez przypadek i to dosłownie na kilka dni przed jej terminem. Na miejscu okazało się, że licytowane będą tylko pozycje wskazane przed aukcją przez potencjalnych zainteresowanych. Przyznam się, że czułem się z tym nieco niekomfortowo. Uważam, że licytując powinienem mieć prawo zachowania do ostatniej chwili w tajemnicy nie tylko wysokości oferowanego przeze mnie limitu, ale także pozycji które mnie interesują. Dodatkowo prowadząca licytację Pani wyraźnie nie miała sczytanego katalogu i zacinała się przy terminach fachowych. Efekt pierwszego wrażenia się nie udał. Trudno. Pierwsze koty za płoty, później będzie lepiej. W przypadku kolejnych aukcji otrzymałem już katalogi aukcyjne, ale za każdym razem w ostatniej chwili. Ponownie utrzymał się obyczaj licytowania tylko wybranych pozycji i można było odnieść wrażenie, że sprzedający nastawiony jest na klientów instytucjonalnych, czyli muzea.
SDA 4 Aukcja Militariów
Warto napisać także kilka słów na temat tego jak wygląda oferta aukcyjna. O sile aukcji przesądzają doskonałe pozycje z zakresu malarstwa batalistycznego i tematycznie powiązanego z historią wojskowości. Widać, że dom aukcyjny specjalizujący się w malarstwie ma w tym temacie sporą umiejętność generowania bardzo ciekawych komisów. Jednym z hitów ostatniej aukcji był obraz autorstwa Wojciecha Kossaka, przedstawiający szwoleżerów pod Wagram. Obraz z ceną wywoławczą 320.000 zł. został sprzedany za 360.000 zł. z adnotacją, że jest to sprzedaż warunkowa. Zerknąłem więc do regulaminu aukcji, żeby sprawdzić co to oznacza. Okazało się, że dom aukcyjny może zastrzec na korzyść sprzedającego cenę minimalną. To, że nie ujawnia jej wysokości jeszcze mogę zrozumieć. Zaskoczyło mnie natomiast, że w tajemnicy może pozostać także fakt objęcia konkretnego przedmiotu mechanizmem takiej ceny minimalnej. Oznacza to, że po wylicytowaniu jakiegoś obiektu możemy się dowiedzieć, że wcale nie stanie są naszą własnością i dopiero możemy przystąpić do negocjacji ze sprzedającym, w celu ustalenia ostatecznej ceny. Uważam, że zastrzeżenie ceny minimalnej powinno być ujawnione przed przystąpieniem do licytacji konkretnego obiektu, najlepiej w katalogu aukcyjnym. Z drugiej strony jest to i tak uczciwsze rozwiązanie od stosowanej przez wiele domów aukcyjnych metody “cichej” ceny minimalnej. Czyli podstawienia fikcyjnego nabywcy, który licytuje obiekt do ustalonej ceny minimalnej ale nie jest jego rzeczywistym nabywcą. W tym kontekście praktyka Sopockiego Domu Aukcyjnego oceniam jako niedogodną dla kupującego, ale na pewno uczciwą.
Wreszcie należy powiedzieć, że oferta aukcji militariów skupia się poza malarstwem na broni białej. Jej oferta jest bardzo bogata i wpisuje się w kontekst tematu aukcji. To czego mi brakuje, to szersza oferta orderów i odznaczeń. Wyraźnie widać, że organizatorowi brakuje kontaktów pozwalających zdobyć w tym temacie szerszą ofertę i chyba specjalnie o to nie zabiega. Pozycją która zasłużyła na okładkę katalogu 4 aukcji militariów był zrusyfikowany Order Orła Białego. Pozycja co do zasady ciekawa. Niestety w tym wypadku w dość ubogim wykonaniu i z licznymi uszkodzeniami. Najprawdopodobniej dlatego nie znalazła nabywcy za wygórowaną cenę wywoławczą 60.000 zł.
Na koniec pozwolę sobie jeszcze zwrócić uwagę, że wśród licytowanych pozycji pojawia się wiele obiektów, które opisać można jako pamiątki narodowe, czy historyczne. Dlatego można się zastanowić czy nie warto rozszerzyć tematu aukcji.
W wakacje zawsze jest więcej czasu na lekturę, więc pozwoliłem sobie najnowszy wpis poświęcić biografii Fryderyka Augusta jako księcia warszawskiego. Wbrew nazwie nie jest to wyłącznie biografia polityczna. Autor przedstawia swój pogląd na charakter i osobowość głównego bohatera. Stara się wskazać na te wydarzenia z jego nie łatwego życia prywatnego, które wpłynęły na jego późniejszą postawę wobec dworu Saskiego, Napoleona i obcych mu kulturowo obywateli Księstwa. Oceny prof. Willaume sprawiają wrażenie wyważonych, ponieważ z książki nie przebija jego osobisty stosunek do portretowanego władcy. Chwali go za pracowitość i szczerą chęć rozwiązania problemów Księstwa i gani za nieumiejętność dostosowania się do wymogów chwili, zbytną uległość Napoleonowi i swojemu dworowi. Tym samym Fryderyk August jawi się jako postać wielowymiarowa, a jego biograf jako obiektywny obserwator.
Po dość surowej ocenie aukcji Michała Niemczyka nawet nie wiem czy wypada mi wyrażać daleko idący zachwyt aukcją Damiana Marciniaka. Nie chcę być posądzony o stronniczość, czy lobbowanie za którymś z tych domów aukcyjnych. Nie da się jednak ukryć, że ostatnia aukcja Gabinetu Numizmatycznego Damiana Marciniaka wzbudziła we mnie wiele pozytywnych emocji. Dawno nie było aukcji na której oferowano tak wiele interesujących mnie obiektów. Nawet jeśli nie zamierzałem ich licytować, czy nawet nie mieściły się w kręgu moim zainteresowań kolekcjonerskich, miło było je obejrzeć. W normalnych warunkach pewnie kilka z nich opisałbym na tej stronie. Przypuszczam jednak, że nagromadzenie ciekawostek skutkować będzie pominięciem pominięciem części z nich. Jednak to nie jedyny powód dla którego ta aukcja zrobiła na mnie takie wrażenie.
Pierwszego dnia aukcji licytowane było ponad 500 papierów wartościowych, banknotów i bonów. Już samo to jest wystarczającym materiałem na zorganizowanie aukcji, a tym bardziej jednej sesji. Jednak w tym wypadku mogliśmy się spodziewać jeszcze kilku niespodzianek. Pierwszą z nich była sesja orderów, odznak i innych podobnych pamiątek. Ten dział obejmował zaledwie 46 pozycji o dość miernej jakości, ale wśród nich ukrytych było kilka prawdziwych perełek. Pierwszą z nich była próba technologiczna orderu budowniczego PRL z 1948 roku, widoczna na załączonym zdjęciu po lewej stronie. Pochodziła ona ze spuścizny po prof. Michale Bylinie, który był projektantem orderu. Z opisu aukcji wynika, że jest to jedna z maksymalnie trzech kopii tej próby. Jeśli jednak brać pod uwagę różnice w kolorze emalii, to być może jest to jedyny znany egzemplarz takiego wykonania. Niezwykle ciekawa pozycja, pokazująca etapy pracy nad projektem. Pokazuje też jak niewielki detal może wpłynąć na postrzeganie efektu końcowego, w którym dodano jedynie dodatkowe promienie. Order po lewej stronie wygląda lekko i skupia uwagę na centralnej części oraz okalających go stylizowanych płatkach kwiatowych. Natomiast order w ostatecznej wersji sprawia wrażenie cięższego, a wzrok przyciągają złote promienie. Jednak to nie koniec aukcji tego dnia. Jego prawdziwą ozdobą była kolekcja numizmatów Stanisława Augusta Poniatowskiego. Numizmatyczny internet głosi, że ceny były wysokie. Było to widać po cenach kończących aukcję medali. Poszybowały one do zawrotnych wręczy wysokości.
W ostatnią sobotę odbyła się 15. Aukcja Antykwariatu Numizmatycznego Michała Niemczyka. Jej ozdobą był złoty medal Merentibus autorstwa Jana Filipa Holzheaussera, wykonany na zamówienie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Numizmat godny okładki katalogu rzeczywiście został na niej uwidoczniony. Sam katalog zwyczajowo został wydany w twardej oprawie, co akurat dla mnie nie ma znaczenia, ale wyobrażam sobie, że w oczach wielu może podnosić prestiż domu aukcyjnego. Niestety wnętrze katalogu jest już mniej estetyczne. Tym razem (specjalnie porównałem z poprzednim katalogiem) drukarnia przyciemniła kolory i duża część zdjęć wyszła bardzo nienaturalnie. Widać to szczególnie przy porównaniu dobrych zdjęć w wysokiej rozdzielczości w wersji internetowej katalogu i tych z papierowej wersji. Warto do tego dodać, że wiele monet na aukcji oferowanych było w gradingu. W katalogu umieszczono zdjęcia awersów wraz z pudełkiem w pełnej wysokości. Skutek jest taki, że monet na tych zdjęciach w zasadzie nie da się oglądać. Tak więc każdy poważnie zainteresowany aukcją i tak musiał sięgnąć do katalogu internetowego. Jest to kolejny przyczynek do zastanowienia się nad sensownością drukowania papierowych katalogów jako takich. Dla przykładu część domów aukcyjnych na zachodzie praktykuje wysyłanie ulotek lub broszurek z informacją o najciekawszych obiektach i zaproszeniem do obejrzenia katalogu na stronie internetowej. Być może w Polsce też się z czasem taki model się przyjmie. Przypuszczalnie domy aukcyjne przystałyby na to szybciej niż osoby biorące udział w licytacji. Sam muszę przyznać, że jest mi miło otrzymać papierowy katalog, nawet jeśli całą ofertę znam już z internetu – siła przyzwyczajenia. Z drugiej strony gdyby na poszczególnych aukcjach interesowało mnie więcej jak 2-3 pozycje, to pewnie też bym chętniej sięgał i pracował na katalogach papierowych.
Znów przywołując samego siebie do porządku, wracam do aukcji. Ofertę medali uważam za bardzo udaną. Wśród kilkudziesięciu egzemplarzy znalazły się prawdziwe perełki, jak wspomniany wyżej medal Merentibus, czy widoczny po lewej stronie medal Karola Ferdynanda Wazy. Choć w ostatnim przypadku zaskakuje niekonsekwencja opisu. Z jednej strony autor wymienia kolekcje w których znajdował się taki medal wagi dziesięciu dukatów, a następnie kategorycznie stwierdza, że jest to “jedyny znany egzemplarz w złocie“. Dlaczego sprzedany osiemnaście lat temu w Szwajcarii egzemplarz miałby być uznany za zaginiony? Z drugiej strony na aukcji pojawiło się także sporo medali dla kolekcjonerów którzy obrali sobie mniej kosztowne tematy. Ze średnio-wyższej półki można wymienić brązowy medal Merentibus, czy medal na zaślubiny Władysława IV Wazy. Wśród tematów najpopularniejszych moją uwagę zwróciły dwa medale pamiątkowe związane z powstaniem listopadowym. Chodzi o medal Komitetu Polskiego w Londynie z 1833 roku i medal A l’heroique Pologne. Ten ostatni jest tak popularny, że dawniej niemożliwe było aby pojawił się na aukcji Niemczyka. Teraz sytuacja się najwyraźniej odmieniła i można go było kupić już za cenę 270 zł. Nawet pomimo przeciętnego, jak na ten medal stanu zachowania nie była to moim zdaniem cena zbytnio wygórowana.
Do Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie wybraliśmy się przy okazji majówki. Jednak dopiero teraz miałem chwilę, żeby tą wizytę podsumować. Ekspozycja podzielona jest na trzy budynki i trzy tematy. W głównym gmachu dworku, należącego kiedyś do rodziny Wybickich, znajduje się ekspozycja poświęcona głównie Mazurkowi Dąbrowskiego. Chciało by się powiedzieć, że ta część ekspozycji jest dość skromna, ale chyba bardziej właściwe będzie stwierdzenie, że po prostu nie jest przeładowana. W muzeum znajdziemy część poświęconą historii legionów Dąbrowskiego, drogi życiowej Józefa Wybickiego i kopię rękopisu naszego hymnu. Uwagę poświęcono także samej treści hymnu i jego melodii, wraz z dostępnymi w wersji audio pieśniami innych narodów, powstałymi na tą samą melodię. Całość przepleciona jest ekspozycją pamiątek historycznych, związanych z rodziną Wybickich i historią walki o niepodległość Polski. Całość jest w miarę spójna. Jedyne co mnie zaskoczyło, to nieudana próba odtworzenia zestawu wyróżnień przyznanych Józefowi Wybickiemu. W gablocie złożony został Order Orła Białego w wersji jaka wykonywana jest współcześnie wraz z informacją o odznaczeniu autora pieśni legionów w 1807 roku. Do tego w gablocie wystawiono medal św. Heleny na błędnej wstążce i inne odznaczenia jakie miał otrzymać słynny Polak. Ten pomysł uważam za mocno nietrafiony.
Trzeci budyneczek i ekspozycja, poświęcone były polskim pamiątkom narodowym ze szczególnym nakierowaniem na historię polskiego godła i orła, jako symbolu państwowości polskiej. Tą ekspozycję także uważam za ciekawą, ze względu na swoją różnorodność. Dominowały pamiątki narodowe, orły czapkowe, sztandary itp. Pomimo pewnej przypadkowości zbioru miałem wrażenie, że ktoś nad tym panuje. Poszczególne gabloty poświęcone były różnym tematom. Swoją gablotę mieli na przykład strażacy, czy strażnicy graniczni. Oczywiście moją sympatię zdobyła gablota poświęcona wymiarowi sprawiedliwości, w której znalazły się ciekawe i reprezentatywne przykłady oznak urzędów. Można powiedzieć, że do pewnego stopnia zaimponowali mi autorzy tych gablot, którzy nie popełnili żadnego z powszechnych przy opisie tego typu pamiątek błędów. Jedynym zgrzytem była fantazyjna odznaka, wymyślona na szkodę kolekcjonerów, której zdjęcie widać obok. Jedynak i w tym wypadku prawidłowo opisano ją jako wyrób pochodzący z lat osiemdziesiątych. Nie wiem kto robił opisy tych przedmiotów, ale wykazał się naprawdę sporą rzetelnością. W grupie przedmiotów zgromadzonych na tej ostatniej ekspozycji moją szczególna uwagę przykuł puchar pamiątkowy z motywami i monetami z powstania listopadowego. Był to doprawdy wyróżniający się egzemplarz. Szkoda, że mogłem go oglądać tylko przez szybę.
Zgodnie z zapowiedzią, od poniedziałku dostępny jest w dystrybucji setny numer Przeglądu Numizmatycznego. Jednocześnie jest to numer jubileuszowy, wydany z okazji 25-lecia tego magazynu. Zawiera bardzo ciekawy artykuł Borysa Paszkiewicza na temat książąt czeskich Jaromira i Ołdrzycha. Historia tych dwóch postaci została doskonale wpleciona w historię numizmatyki. Muszę przyznać, że pomimo powierzchownego zainteresowania numizmatyką, przeczytałem ten artykuł z dużym zainteresowaniem. Inny ciekawy artykuł wyszedł spod pióra Dariusza Jaska i opisuje medale Zygmunta III Wazy o wadze stu dukatów, z kolekcji rodziny Esterhazy, znajdujące się w zbiorach Węgierskiego Muzeum Narodowego. Wreszcie bardzo ważną, choć krótką notkę zamieścił w tym numerze Janusz Parchimowicz. To co w niej najistotniejsze, to podziękowania dla Jarosława Dutkowskiego za 25-letnią determinację w redagowaniu i faktycznym “ciągnięciu” Przeglądu Numizmatycznego. Nie będzie przesadą jeśli napiszę, że Przegląd to właśnie on. Za tą determinację i popularyzację wiedzy numizmatycznej należą mu się nie tylko podziękowania, ale też wielkie słowa uznania.
Według zapowiedzi wydawcy, w drugiej połowie tego miesiąca ma się ukazać setny numer Przeglądu Numizmatycznego. W normalnych warunkach była by to doskonała okazja do świętowania. Niestety w tym przypadku radość z jubileuszu zmącona jest wiadomością, że jest to ostatni papierowy egzemplarz Przeglądu, który na dobre przenosi się do internetu. Przyznam szczerze, że pomimo całej sympatii dla inicjatywy i wydawcy, nie jestem przekonany, czy czasopismo internetowe przyjmie się na rynku. Wracając jednak do setnego numeru, ma on być obszerniejszy od poprzednich wydań i zawierać szereg szczególnych artykułów. Z tym większą satysfakcją przyjąłem wiadomość, że udało mi się zakwalifikować właśnie do tego wydania. Ukaże się w nim artykuł o medalu lenności cesarskiej Gniewkowskiej. Będzie to zarazem pierwszy krok do spełnienia mojego 
Dzisiejszy wpis nie będzie poświęcony żadnej konkretnej pamiątce historycznej, ale setnej rocznicy odzyskania niepodległości przez Litwę. Tak się przypadkiem złożyło, że 11 marca 2018 roku miałem okazję być we Wilnie. Tego dnia odbywały się uroczyste obchody setnej rocznicy odzyskania niepodległości. Z punktu widzenia turysty o zainteresowaniach historycznych nie było to przedsięwzięcie szczególnie udane. Główną atrakcją był multimedialny dzwon na którym wyświetlane były animacje okolicznościowe i zdjęcia portretowe które każdy mógł sobie zrobić w specjalnej fotobudce. Była też defilada i uroczysta msza w katedrze Wileńskiej. Ciekawym pomysłem było zorganizowanie kilku wycieczek z przewodnikami. Oprowadzały one po mieście i jego głównych zabytkach. Niestety dla gości angielsko języcznych dostępne były tylko dwie wycieczki po starówce. Wydało mi się to dość osobliwe, ale w dzień święta zamknięta zostało większość, jeśli nie wszystkie muzea. Potrafię zrozumieć, że było to święto narodowe i dzień wolny od pracy, ale ze względu na charakter tego święta można było zaproponować turystom coś szczególnego. Tym bardziej, że święto wypadło na niedzielę, a w poniedziałek muzea były zwyczajowo zamknięte. Tak więc ten szczególny dzień wypadł w mojej raczej jako jedna z kolejny, a nie okrągła rocznica.
Poza dbałością o sposób przechowania pamiątek należy także dbać o prawidłowe opracowanie własnej kolekcji. Przez dłuższy czas miałem problem jak to robić. W internecie funkcjonuje kilka programów komputerowych do archiwizowania zbiorów, ale żaden z nich nie odpowiadał w pełni moim indywidualnym potrzebom. Między innymi dlatego, że zazwyczaj były to programy dedykowane dla konkretnego rodzaju obiektu (np. monet) i dlatego nie odpowiadały wymogom opisu i archiwizacji innych pamiątek. Wreszcie uznałem, że nie ma sensu zamykać całej swojej pracy w programie który z dnia na dzień może przestać być rozwijany. Koronnym przykładem takiej ślepej uliczki jest format DjVu wykorzystywany przez wiele polskich bibliotek cyfrowych, który przestał być rozwijany w 2006 roku. Można przypuszczać, że za kilka a maksymalnie kilkanaście lat cała praca polskich bibliotekarzy i przeznaczone na to nasze środki publiczne okażą się być zmarnowane. W konsekwencji uznałem, że najlepiej będzie postawić na powszechnie stosowany i rozwijany format, który łatwo będzie można wydrukować w czytelnej formie, ale także przekształcić na inne formaty cyfrowe. Z tego względu wybrałem darmowy program OpenOffice i format zapisu plików w formacie ODT.
Na początku roku otrzymałem e-mail od