Czego oczekuje się od imprezy, która szczyci się tym, że organizowana jest po raz 759? Na pewno nie zmian. Tym czasem wielka zmiana w giełdzie staroci Jarmarku Dominikańskiego zapowiadana była już od zeszłego roku. Chodziło o przeniesienie stoisk ze starociami w nowe miejsce. Początkowo plotki mówiły o parkingu przy Operze Bałtyckiej. Ostatecznie stanęło na Nowych Ogrodach. Szedłem tam ze starej lokalizacji, ponieważ informacja o zmianie jakoś do mnie nie dotarła. Przyznam, że początkowo nie miałem zbyt przychylnego nastawienia do tego pomysłu. Nie mniej jednak szybko zmieniłem zdanie. Jarmark został przeniesiony do odtwarzanej i ożywianej części starówki. Głównym atutem nowej lokalizacji jest to, że stoiska znajdują się w jednym, długim i szerokim ciągu. Komunikacja jest znacznie swobodniejsza i stoiska nie stoją już na zadeptanych trawnikach. Nie umiem powiedzieć czy stoisk było w tym roku więcej, czy tylko miałem takie wrażenie dzięki temu że były zgromadzone w jednym ciągu. Wyjątek stanowiły stoiska amatorskie, które ustawiały się wzdłuż Motławy przy Stągwiach Mlecznych. Dużym atutem nowej lokalizacji jest także większa ilość kawiarni znajdujących się w pobliżu jarmarku i to, że są bezpośrednio na zapleczu stoisk. Dzięki temu można wygodniej odejść na chwilę porozmawiać przy stoliku z kawą. Pomimo tego numizmatycy dali wyraz sile przyzwyczajenia i jak zawsze można ich było spotkać na tarasie odległej obecnie Tawerny Dominikańskiej.
Podstawowym zarzutem jaki co roku spotykam w stosunku do Jarmarku, jest brak ciekawych pamiątek. W tym roku z pewnością nie było tyle pamiątek co 20-30 lat temu, a ceny na pewno poszły w górę. Nie uważam jednak, żeby można było kategorycznie narzekać na brak pamiątek do kupienia lub obejrzenia. Na publicznie dostępnych stoiskach widziałem dwa zestawy złożone ze zgodnego krzyża Virtuti Militari, raz z dyplomem nadania, a raz z legitymacją. Był ciekawy dyplom do krzyża na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, którego zdjęcie widać obok. Nie jest najlepszej jakości, ponieważ było wykonane w mocnym słońcu. Było także kilka odznak pułkowych i cały szereg innych nieoczywistych pamiątek. Czyli dokładnie tak, jak na Jarmarku być powinno. Do tego oczywiście możliwość spotkania się z kolekcjonerami i handlarzami, którzy przyjechali z całej Polski. To jeden z ważniejszych, jeśli nie najważniejszy punkt Jarmarku. W tym roku nie zawiódł i poza stałymi bywalcami spotkałem także kilka osób które odwiedzają tą giełdę nieregularnie. Zaskoczyło mnie tylko, że większość osób przyjechała wyłącznie na pierwszy dzień, wracając już w sobotę wieczorem. Pomimo tego Jarmark uważam po raz kolejny za udany.
W wakacje zawsze jest więcej czasu na lekturę, więc pozwoliłem sobie najnowszy wpis poświęcić biografii Fryderyka Augusta jako księcia warszawskiego. Wbrew nazwie nie jest to wyłącznie biografia polityczna. Autor przedstawia swój pogląd na charakter i osobowość głównego bohatera. Stara się wskazać na te wydarzenia z jego nie łatwego życia prywatnego, które wpłynęły na jego późniejszą postawę wobec dworu Saskiego, Napoleona i obcych mu kulturowo obywateli Księstwa. Oceny prof. Willaume sprawiają wrażenie wyważonych, ponieważ z książki nie przebija jego osobisty stosunek do portretowanego władcy. Chwali go za pracowitość i szczerą chęć rozwiązania problemów Księstwa i gani za nieumiejętność dostosowania się do wymogów chwili, zbytną uległość Napoleonowi i swojemu dworowi. Tym samym Fryderyk August jawi się jako postać wielowymiarowa, a jego biograf jako obiektywny obserwator.
Po dość surowej ocenie aukcji Michała Niemczyka nawet nie wiem czy wypada mi wyrażać daleko idący zachwyt aukcją Damiana Marciniaka. Nie chcę być posądzony o stronniczość, czy lobbowanie za którymś z tych domów aukcyjnych. Nie da się jednak ukryć, że ostatnia aukcja Gabinetu Numizmatycznego Damiana Marciniaka wzbudziła we mnie wiele pozytywnych emocji. Dawno nie było aukcji na której oferowano tak wiele interesujących mnie obiektów. Nawet jeśli nie zamierzałem ich licytować, czy nawet nie mieściły się w kręgu moim zainteresowań kolekcjonerskich, miło było je obejrzeć. W normalnych warunkach pewnie kilka z nich opisałbym na tej stronie. Przypuszczam jednak, że nagromadzenie ciekawostek skutkować będzie pominięciem pominięciem części z nich. Jednak to nie jedyny powód dla którego ta aukcja zrobiła na mnie takie wrażenie.
Pierwszego dnia aukcji licytowane było ponad 500 papierów wartościowych, banknotów i bonów. Już samo to jest wystarczającym materiałem na zorganizowanie aukcji, a tym bardziej jednej sesji. Jednak w tym wypadku mogliśmy się spodziewać jeszcze kilku niespodzianek. Pierwszą z nich była sesja orderów, odznak i innych podobnych pamiątek. Ten dział obejmował zaledwie 46 pozycji o dość miernej jakości, ale wśród nich ukrytych było kilka prawdziwych perełek. Pierwszą z nich była próba technologiczna orderu budowniczego PRL z 1948 roku, widoczna na załączonym zdjęciu po lewej stronie. Pochodziła ona ze spuścizny po prof. Michale Bylinie, który był projektantem orderu. Z opisu aukcji wynika, że jest to jedna z maksymalnie trzech kopii tej próby. Jeśli jednak brać pod uwagę różnice w kolorze emalii, to być może jest to jedyny znany egzemplarz takiego wykonania. Niezwykle ciekawa pozycja, pokazująca etapy pracy nad projektem. Pokazuje też jak niewielki detal może wpłynąć na postrzeganie efektu końcowego, w którym dodano jedynie dodatkowe promienie. Order po lewej stronie wygląda lekko i skupia uwagę na centralnej części oraz okalających go stylizowanych płatkach kwiatowych. Natomiast order w ostatecznej wersji sprawia wrażenie cięższego, a wzrok przyciągają złote promienie. Jednak to nie koniec aukcji tego dnia. Jego prawdziwą ozdobą była kolekcja numizmatów Stanisława Augusta Poniatowskiego. Numizmatyczny internet głosi, że ceny były wysokie. Było to widać po cenach kończących aukcję medali. Poszybowały one do zawrotnych wręczy wysokości.
W ostatnią sobotę odbyła się 15. Aukcja Antykwariatu Numizmatycznego Michała Niemczyka. Jej ozdobą był złoty medal Merentibus autorstwa Jana Filipa Holzheaussera, wykonany na zamówienie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Numizmat godny okładki katalogu rzeczywiście został na niej uwidoczniony. Sam katalog zwyczajowo został wydany w twardej oprawie, co akurat dla mnie nie ma znaczenia, ale wyobrażam sobie, że w oczach wielu może podnosić prestiż domu aukcyjnego. Niestety wnętrze katalogu jest już mniej estetyczne. Tym razem (specjalnie porównałem z poprzednim katalogiem) drukarnia przyciemniła kolory i duża część zdjęć wyszła bardzo nienaturalnie. Widać to szczególnie przy porównaniu dobrych zdjęć w wysokiej rozdzielczości w wersji internetowej katalogu i tych z papierowej wersji. Warto do tego dodać, że wiele monet na aukcji oferowanych było w gradingu. W katalogu umieszczono zdjęcia awersów wraz z pudełkiem w pełnej wysokości. Skutek jest taki, że monet na tych zdjęciach w zasadzie nie da się oglądać. Tak więc każdy poważnie zainteresowany aukcją i tak musiał sięgnąć do katalogu internetowego. Jest to kolejny przyczynek do zastanowienia się nad sensownością drukowania papierowych katalogów jako takich. Dla przykładu część domów aukcyjnych na zachodzie praktykuje wysyłanie ulotek lub broszurek z informacją o najciekawszych obiektach i zaproszeniem do obejrzenia katalogu na stronie internetowej. Być może w Polsce też się z czasem taki model się przyjmie. Przypuszczalnie domy aukcyjne przystałyby na to szybciej niż osoby biorące udział w licytacji. Sam muszę przyznać, że jest mi miło otrzymać papierowy katalog, nawet jeśli całą ofertę znam już z internetu – siła przyzwyczajenia. Z drugiej strony gdyby na poszczególnych aukcjach interesowało mnie więcej jak 2-3 pozycje, to pewnie też bym chętniej sięgał i pracował na katalogach papierowych.
Znów przywołując samego siebie do porządku, wracam do aukcji. Ofertę medali uważam za bardzo udaną. Wśród kilkudziesięciu egzemplarzy znalazły się prawdziwe perełki, jak wspomniany wyżej medal Merentibus, czy widoczny po lewej stronie medal Karola Ferdynanda Wazy. Choć w ostatnim przypadku zaskakuje niekonsekwencja opisu. Z jednej strony autor wymienia kolekcje w których znajdował się taki medal wagi dziesięciu dukatów, a następnie kategorycznie stwierdza, że jest to “jedyny znany egzemplarz w złocie“. Dlaczego sprzedany osiemnaście lat temu w Szwajcarii egzemplarz miałby być uznany za zaginiony? Z drugiej strony na aukcji pojawiło się także sporo medali dla kolekcjonerów którzy obrali sobie mniej kosztowne tematy. Ze średnio-wyższej półki można wymienić brązowy medal Merentibus, czy medal na zaślubiny Władysława IV Wazy. Wśród tematów najpopularniejszych moją uwagę zwróciły dwa medale pamiątkowe związane z powstaniem listopadowym. Chodzi o medal Komitetu Polskiego w Londynie z 1833 roku i medal A l’heroique Pologne. Ten ostatni jest tak popularny, że dawniej niemożliwe było aby pojawił się na aukcji Niemczyka. Teraz sytuacja się najwyraźniej odmieniła i można go było kupić już za cenę 270 zł. Nawet pomimo przeciętnego, jak na ten medal stanu zachowania nie była to moim zdaniem cena zbytnio wygórowana.
Do Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie wybraliśmy się przy okazji majówki. Jednak dopiero teraz miałem chwilę, żeby tą wizytę podsumować. Ekspozycja podzielona jest na trzy budynki i trzy tematy. W głównym gmachu dworku, należącego kiedyś do rodziny Wybickich, znajduje się ekspozycja poświęcona głównie Mazurkowi Dąbrowskiego. Chciało by się powiedzieć, że ta część ekspozycji jest dość skromna, ale chyba bardziej właściwe będzie stwierdzenie, że po prostu nie jest przeładowana. W muzeum znajdziemy część poświęconą historii legionów Dąbrowskiego, drogi życiowej Józefa Wybickiego i kopię rękopisu naszego hymnu. Uwagę poświęcono także samej treści hymnu i jego melodii, wraz z dostępnymi w wersji audio pieśniami innych narodów, powstałymi na tą samą melodię. Całość przepleciona jest ekspozycją pamiątek historycznych, związanych z rodziną Wybickich i historią walki o niepodległość Polski. Całość jest w miarę spójna. Jedyne co mnie zaskoczyło, to nieudana próba odtworzenia zestawu wyróżnień przyznanych Józefowi Wybickiemu. W gablocie złożony został Order Orła Białego w wersji jaka wykonywana jest współcześnie wraz z informacją o odznaczeniu autora pieśni legionów w 1807 roku. Do tego w gablocie wystawiono medal św. Heleny na błędnej wstążce i inne odznaczenia jakie miał otrzymać słynny Polak. Ten pomysł uważam za mocno nietrafiony.
Trzeci budyneczek i ekspozycja, poświęcone były polskim pamiątkom narodowym ze szczególnym nakierowaniem na historię polskiego godła i orła, jako symbolu państwowości polskiej. Tą ekspozycję także uważam za ciekawą, ze względu na swoją różnorodność. Dominowały pamiątki narodowe, orły czapkowe, sztandary itp. Pomimo pewnej przypadkowości zbioru miałem wrażenie, że ktoś nad tym panuje. Poszczególne gabloty poświęcone były różnym tematom. Swoją gablotę mieli na przykład strażacy, czy strażnicy graniczni. Oczywiście moją sympatię zdobyła gablota poświęcona wymiarowi sprawiedliwości, w której znalazły się ciekawe i reprezentatywne przykłady oznak urzędów. Można powiedzieć, że do pewnego stopnia zaimponowali mi autorzy tych gablot, którzy nie popełnili żadnego z powszechnych przy opisie tego typu pamiątek błędów. Jedynym zgrzytem była fantazyjna odznaka, wymyślona na szkodę kolekcjonerów, której zdjęcie widać obok. Jedynak i w tym wypadku prawidłowo opisano ją jako wyrób pochodzący z lat osiemdziesiątych. Nie wiem kto robił opisy tych przedmiotów, ale wykazał się naprawdę sporą rzetelnością. W grupie przedmiotów zgromadzonych na tej ostatniej ekspozycji moją szczególna uwagę przykuł puchar pamiątkowy z motywami i monetami z powstania listopadowego. Był to doprawdy wyróżniający się egzemplarz. Szkoda, że mogłem go oglądać tylko przez szybę.
Zgodnie z zapowiedzią, od poniedziałku dostępny jest w dystrybucji setny numer Przeglądu Numizmatycznego. Jednocześnie jest to numer jubileuszowy, wydany z okazji 25-lecia tego magazynu. Zawiera bardzo ciekawy artykuł Borysa Paszkiewicza na temat książąt czeskich Jaromira i Ołdrzycha. Historia tych dwóch postaci została doskonale wpleciona w historię numizmatyki. Muszę przyznać, że pomimo powierzchownego zainteresowania numizmatyką, przeczytałem ten artykuł z dużym zainteresowaniem. Inny ciekawy artykuł wyszedł spod pióra Dariusza Jaska i opisuje medale Zygmunta III Wazy o wadze stu dukatów, z kolekcji rodziny Esterhazy, znajdujące się w zbiorach Węgierskiego Muzeum Narodowego. Wreszcie bardzo ważną, choć krótką notkę zamieścił w tym numerze Janusz Parchimowicz. To co w niej najistotniejsze, to podziękowania dla Jarosława Dutkowskiego za 25-letnią determinację w redagowaniu i faktycznym “ciągnięciu” Przeglądu Numizmatycznego. Nie będzie przesadą jeśli napiszę, że Przegląd to właśnie on. Za tą determinację i popularyzację wiedzy numizmatycznej należą mu się nie tylko podziękowania, ale też wielkie słowa uznania.