List gen. Jana Umińskiego o rewolucji francuskiej

Umiński

Generał Jan Nepomucen Umiński był uczestnikiem powstania kościuszkowskiego w roku 1794 jako adiutanta gen. Antoniego Madalińskiego. Później służył w wojsku Księstwa Warszawskiego. Dał się poznać jako gorący patriota i znakomity żołnierz. W trakcie kampanii rosyjskiej dotarł aż do Moskwy. Po zwolnieniu w 1815 roku wstąpił zaledwie na rok do armii Królestwa Kongresowego. Po przejściu w stan spoczynku osiadł w Smolicach. Za udział w działalności Towarzystwa Patriotycznego został skazany na 6 lat więzienia, z którego udało mu się uciec.

Po wybuchu powstania listopadowego wstąpił do wojska i szybko został dowódcą I Korpusu Kawalerii. M. Tarczyński (1) oceniając generałów będących dowódcami korpusów przyznał mu za okres wojenny 54 punkty. Kolejny generał Józef Dwernicki, otrzymał ich zaledwie 30. Po zdobyciu Warszawy przez Rosjan przez jeden dzień gen. Umiński był wodzem naczelnym powstania. Po jego upadku emigrował do Francji gdzie działał na polu politycznym i kulturalnym.

Prezentowany rękopis, zawiera refleksję nad obroną wolności i duchem narodów. W tłumaczeniu na język polski brzmi następująco:

Jest elita narodu, która zawsze jest wrażliwa na chwałę, wolność oraz szlachetne i wzniosłe idee; a także gotowa jest do ponoszenia poświęceń. Lud żąda odpoczynku i jak najmniejszego poświęcenia. Są to rzadkie chwile, gdy ten lud się przebudzi, napędzany przez pasję wielką i znamienną, jak widzieliśmy to w 1789 roku, kiedy miał zdobyć wolność i w 1793 roku, kiedy miał jej bronić.

Bez większych wątpliwości 1789 rok oznacza datę rewolucji francuskiej, czyli słynnego wystąpienia ludu Francji przeciwko monarchii. Rok 1793 to przypuszczalnie odwołanie do pospolitego ruszenia, zwołanego w celu odparcia wojsk Hiszpańskich i Brytyjskich, które wspierały siły rojalistyczne we Francji. W tym roku zmobilizowano pół miliona chłopów zachęconych dekretem uwłaszczającym ich na ziemi.

Rękopis sporządzony jest w języku francuskim co może sugerować, że powstał w trakcie emigracji po powstaniu listopadowym. Nie można jednak wykluczyć, że generał Umiński napisał go wcześniej do zagranicznego korespondenta. Adresat był przypuszczalnie Francuzem, ponieważ treść odnosi się do rewolucji francuskiej. Umiński nie wspomina o insurekcji kościuszkowskiej, choć musiała ona stanowić dla niego ważny punkt odniesienia.

(1) M. Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, Warszawa 1988, s. 248

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.