Skip to content
  • kolekcjonowanie
    • o kolekcjonowaniu
    • aktualności
    • książki
    • blogi
  • pamiątki
    • ordery i odznaczenia
    • odznaki i oznaki
    • medale
    • dokumenty
    • pozostałe
  • Słowacja
    • Kežmarok
    • Polska – Słowacja
    • XIX wiek
  • o mnie
    • o stronie
    • czego szukam?
skelnik.pl

pamiątki

historia ukryta w przedmiotach

Słowacja

Published 15 April 2016

Nowa “nabijka” z Kieżmarku

nabijka ratuszW marcu napisałem o “nabijkach” z Kieżmarku. Udało mi się ostatnio kupić nową. Przedstawia ona ratusz na rynku miasta. Stan zachowania jest wyraźnie kiepski. Blaszka jest wygięta w sposób wskazujący jednoznacznie, że była przybita do kijka turystycznego. Potwierdza to korozja widoczna na całej powierzchni.

Co ciekawe ratusz został przedstawiony z perspektywy zbiegu ulicy Hlavné námestie. Jest to punkt z którego przed drugą wojną światową najczęściej fotografowano ratusz na potrzeby pocztówek. Przypuszczalnie autor rysunku blaszki posłużył się jedną z nich. Wydaje się także, że w tle ratusza widoczne są góry. W rzeczywistości z tej perspektywy Tatr zobaczyć się nie da, ponieważ widok zasłaniają budynki – w tym właśnie ratusz.

Pod wizerunkiem ratusza umieszczony jest napis Kežmarok. Sugeruje to, że “nabijka” powstała najwcześniej po 1918 roku. Przypuszczam nawet, że została wykonana po 1945 roku. Pogląd ten opieram na braku niemieckich tłumaczeń, jakie widoczne są na poprzednio opisanych egzemplarzach. Po wojnie, wszystko co niemieckie źle się w Słowacji kojarzyło.

Published 4 April 2016

Gwiazda pamiątkowa OSP v Kunešovie

Gwiazda pamiątkowa OSP w KunešovieKolekcjonowanie oznak i odznaczeń związanych ze strażą pożarną jest powszechne na całym świecie. W Polsce jest to hobby mniej popularne niż w Słowacji. Przypuszczam, że wynika to z większej liczby pamiątek związanych z wojskiem. W Słowacji ochotnicze straże pożarne są dobrze osadzone w lokalnych strukturach i przez to mogą być także ciekawym tematem dla regionalistów.

W podstawowym katalogu J. Marcinko, A. Jiroušek “Slovenské rady, vyznamenania, čestné odznaky“, Koszyce 2002 autorzy wyróżniają kilka grup pamiątek związanych z ochotniczymi strażami pożarnymi w Słowacji. Dwie z nich to krzyże i gwiazdy pamiątkowe. Przyznam, że podał ten wydaje mi się nieco sztuczny ponieważ odnosi się wyłącznie do formy graficznej, która nawet w obrębie poszczególnych kategorii nie jest do końca jednolita. Do mnie bardziej przemawiają podziały funkcjonalne, a zarówno krzyże jak i gwiazdy były nadawane członkom poszczególnych OSP z okazji rocznic ich istnienia.

Jednym z przykładów tego typu odznaczeń jest gwiazda OSP w Kunešovie, wykonana z okazji 50. lecia tej jednostki, a więc w 1936 roku. Od pozostałych gwiazd różni się tym, że napis na centralnym medalionie, okalającym wizerunek św. Floriana, został wykonany w języku niemieckim, a nie słowackim. Brzmi następująco: FREIW. FEUERWEHR KUNEŠOV. Najprawdopodobniej wynika to z faktu, że w Kunešovie była duża mniejszość Niemiecka. Co ciekawe, pomimo obcego napisu, wstążka na której zawieszona jest gwiazda, prezentuje barwy narodowe Słowacji.

Ciekawostkę stanowi fakt, że w trakcie drugiej wojny światowej, wśród niemieckiej mniejszości narodowej v Kunešovie zawiązała się grupa oporu antyfaszystowskiego. Wieś udzielała także pomocy partyzantom Słowackiego Powstania Narodowego, za co Niemcy w końcu wojny doszczętnie ją spalili. Kiedy w 1945 na mocy dekretów Beneša z terenu Czechosłowacji wysiedlono przymusowo 3 miliony Niemców, niewielkiej części mieszkańców Kunešova udało się uniknąć tego losu, właśnie ze względu na pomoc, jaką udzielili partyzantom. Reszta została wysiedlona do Austrii i Niemiec, skąd przybył do mnie prezentowany na zdjęciu egzemplarz gwiazdy.

Gwiazda, podobnie jak pozostałe krzyże i gwiazdy pamiątkowe Słowackich OSP, została wykonana w mennicy w Kremnicy, która oddalona jest od Kunešova o zaledwie 11 kilometrów. Być może bliskie związki członków tej lokalnej OSP z Kreminicą pozwoliły na wykonanie stosunkowo bogatego i atrakcyjnego projektu odznaki.

 

Published 4 March 2016

“Nabijki” z Kieżmarku

Keżmarok - urząd miastaWędrówki piesze są rozrywką o ugruntowanej tradycji, wobec czego wytworzyło się wokół nich szereg zwyczajów. Jednym z nich było nabijanie na kije wędrowne lub laski, blaszek z wytłoczonymi wizerunkami miejsc do których dotarł turysta. W sposób naturalny zjawisko to stało się szczególnie popularne tam, gdzie było więcej pretekstów do pieszych wycieczek, a poszczególne destynacje nie były łatwo dostępne – czyli w górach.

Blaszki takie były tłoczone w różnych stopach metali lub aluminium. Ich kształt i wygląda był bardzo różnorodny. Cechą wspólną były niewielkie otwory przez które można było je nabijać na drewniane laski. Z tego powodu otrzymały one potoczną nazwę „nabijek”.

Z czasem popularność takich blaszek spadła. Przypuszczam, że były dwa zasadnicze powody tego stanu rzeczy. Pierwszym z nich było upowszechnienie się turystyki pieszej. Coraz większa liczba odwiedzanych miejsc nie pozwalała na zmieszczenie wszystkich blaszek na jednym kiju. Z drugiej strony upowszechnienie wędrówek obniżyło ich prestiż. Kolekcjonowanie „nabijek” nie było już dla turysty tak atrakcyjne jak wcześniej. Z drugiej strony blaszki zostały zastąpione pamiątkami wykonanymi w innej formie. Dla mniej wymagających osób praktyczne okazały się tańsze i łatwiejsze w pozyskaniu pieczątki. Do dziś możemy je spotkać w wielu schroniskach górskich. Dla osób bardziej wymagający łatwiej dostępne stały się pamiątkowe znaczki turystyczne na słupku z nakrętką lub naszywki.

Historyczne blaszki dostępne w różnych miejscach pojawiają się w formie zupełnie płaskiej i wygiętej. Ponieważ te płaskie są zazwyczaj w lepszym stanie przypuszczam, że właśnie w takiej formie były sprzedawane. Dopiero nabywca wyginał je do kształtu swojego kilka lub laski. Wydaje się to dość oczywiste, jeśli wziąć pod uwagę grubość blaszek. W obu posiadanych przeze mnie egzemplarzach wynosi ona zaledwie 0,2 mm.

Keżmarok - zamekChoć nie potrafię łatwo wyjaśnić tego zjawiska wydaje mi się, że zbieranie “nabijek” jest szczególnie popularne w Czechach. W języku Czeskim nazywają się one “štítek na hůl”. W internecie można znaleźć nawet wyspecjalizowaną stronę dla osób zainteresowanych tym tematem.

W trakcie moich poszukiwań udało mi się zidentyfikować tylko dwie „nabijki” związane z Kieżmarkiem. Pierwsza z nich prezentuje frontową część zamku i dwujęzyczny napis „KEŽMAROK – HRAD TATRY / KESMARK – SCHLOSS”. Druga przedstawia sylwetkę miejskiego ratusza z dwujęzyczną nazwą miasta. Ponieważ napisy na obu blaszkach skomponowane były równolegle w języku Słowackim i Niemieckim przypuszczam, że były wykonane w okresie międzywojennym.

Published 3 March 2016

medalik pamiątkowy Imre Tököliego

Imre Thokoly (1)Imre Thokoly (2)Imre Tököli był węgierskim magnatem, który urodził się w 1657 roku w Kieżmarku. Zasłynął tym, że przewodził powstaniu antyhabsburskiemu w latach 1678-1686. Jako sprzymierzeniec i wasal Imperium Osmańskiego przyjął tytuł króla Górnych Węgier, a więc ziem obejmujących dzisiejszą wschodnią i środkową Słowację. Brał udział w oblężeniu Wiednia w 1683 roku. Kiedy wyczuł, że próba zdobycia miasta nie zakończy się sukcesem, próbował za pośrednictwem króla Jana III Sobieskiego negocjować warunki przejścia swojej armii na stronę austriacką. Jako zasadniczy warunek stawiał przyznanie praw religijnych protestantom. Na marginesie można wspomnieć, że część korespondencji jaką kierował Tököli do Sobieskiego oferowana była kilka lat temu przez jeden z Austriackich antykwariatów.

Cesarz Leopold propozycji nie przyjął, co zmusiło Tököliego do wznowienia walk z Habsburgami. Po raz drugi obrócił się na Turków. Ci jednak stracili do niego zaufanie i osadzili go w więzieniu w Edirne. Po roku niewoli otrzymał szansę rehabilitacji i w 1686 roku wyruszył na czele niewielkiej armii do Transylwanii. Jego misja zakończyła się niepowodzeniem i po raz drugi został uwięziony. W 1690 roku po raz kolejny stanął na czele wojska mającego zdobyć Transylwanię dla Imperium Osmańskiego. W 1700 roku osiadł w Galacie, która jest obecnie dzielnicą Stambułu. Zmarł pięć lat później w Izmit i tam został pochowany.

W XIX wieku pamięć o Imre Tökölim była żywa wśród Węgrów, którzy brali go za przykład walki o niezależność od monarchii Habsburskiej. Dlatego w 1906 roku doszło do przeniesienia jego zwłok do rodzinnego miasta Kieżmarku. Uroczystości związane z organizacją pochówku stały się okazją do manifestacji patriotyzmu węgierskiego. Z tej okazji wybito między innymi prezentowany medalik pamiątkowy. Imre Tököli spoczął w osobnej krypcie kościoła ewangelickiego. Katafalk z trumną znajduje się tam do dzisiaj.

Posts navigation

Newer posts
Search for:

Najnowsze wpisy

  • Z twarzy podobny zupełnie do nikogo
  • W numizmatyce widzisz tyle, ile wiesz
  • Medal Towarzystwa Jabłonowskiego
  • Kartofel wrócił
  • Wszystko jest iluzją

Najnowsze komentarze

  • Lucyna on Wszystko jest iluzją
  • Sławek on Wszystko jest iluzją
  • Kartofel wrócił – skelnik.pl on Gorący kartofel za 160.000 PLN
  • Kartofel wrócił – skelnik.pl on Jak stracić 10.000 euro przez nieuwagę?
  • Na naszej Aukcji X – Falerystyka | on Odznaka pamiątkowa Szkoły Podchorążych Piechoty

Archiwum wpisów

  • June 2024 (1)
  • February 2024 (2)
  • August 2023 (1)
  • July 2023 (1)
  • June 2023 (1)
  • January 2023 (1)
  • September 2022 (2)
  • August 2022 (4)
  • July 2022 (3)
  • June 2022 (1)
  • February 2022 (2)
  • January 2022 (4)
  • December 2021 (3)
  • November 2021 (1)
  • April 2021 (3)
  • February 2021 (1)
  • January 2021 (3)
  • September 2020 (1)
  • June 2020 (4)
  • May 2020 (5)
  • April 2020 (6)
  • March 2020 (4)
  • February 2020 (1)
  • January 2020 (3)
  • December 2019 (1)
  • November 2019 (1)
  • October 2019 (3)
  • September 2019 (4)
  • August 2019 (1)
  • July 2019 (2)
  • May 2019 (4)
  • April 2019 (3)
  • March 2019 (2)
  • February 2019 (2)
  • December 2018 (2)
  • July 2018 (3)
  • June 2018 (3)
  • May 2018 (4)
  • April 2018 (6)
  • March 2018 (5)
  • February 2018 (5)
  • January 2018 (5)
  • December 2017 (4)
  • November 2017 (5)
  • October 2017 (6)
  • September 2017 (6)
  • August 2017 (4)
  • July 2017 (3)
  • June 2017 (9)
  • May 2017 (1)
  • April 2017 (1)
  • January 2017 (4)
  • December 2016 (6)
  • November 2016 (4)
  • October 2016 (1)
  • September 2016 (2)
  • August 2016 (1)
  • July 2016 (7)
  • May 2016 (6)
  • April 2016 (7)
  • March 2016 (12)
Copyright © 2025 Julian M. Skelnik. All rights reserved.