Na kończącej się dziś aukcji w Hermann Historica oferowana była osobliwa miseczka z pierwszej połowy XVIII wieku. Wykonano ją ze złoconego mosiądzu, a na rancie umieszczono dewizę w języku niemieckim, która odnosi się do wspólnego biesiadowania z przyjaciółmi: “Es lebe der Edle Freund, der so treu und redlich meint – Ich will dies allzeit ehren so lang die becher wehren”, Postanowiłem poświęcić jej uwagę, ponieważ związana jest z Habanami. Stanowili oni jeden z odłamów anabaptyzmu, który zmuszony był uciekać z Europy zachodniej na tereny Moraw, a następnie dzisiejszej Słowacji. Funkcjonował tam stosunkowo długo. Pierwsze wzmianki o pojawieniu się Habanów na Spiszu pochodzą z 1529 roku. Dalsza wędrówka Habanów, tym razem do Siedmiogrodu, miała miejsce dopiero w XVIII wieku. Niestety po raz kolejny związana była z prześladowaniami religijnymi.
W trakcie pobytu na Spiszu oraz w południowo zachodniej części dzisiejszej Słowacji, Habani wywarli znaczny wpływ na kulturę ludową tych ziem. Wynikało to najprawdopodobniej ze stosunkowo dobrej asymilacji. Pomimo tego, że Habani mieszkali we własnych komunach, to jak na swoje czasy stosunkowo dobrze się asymilowali. Choć tradycyjnie posługiwali się językiem niemieckim, czego przykładem jest prezentowana miseczka, to pod koniec XVIII wieku niemal wszystkie komuny posługiwały się już językiem słowackim. Z drugiej strony Habani trudnili się rzemiosłem, a ich wyroby cieszyły się sporą popularnością. Dotyczyło to głównie ceramiki. Ślady ich wzornictwa z łatwością można odnaleźć także wśród przykładów Słowackiej ceramiki ludowej. Innymi przykładami twórczości typowej dla Habanów były ceglane domy pokryte dachem ze słomy, gliny i mchu.
Wreszcie bardzo ciekawą pamiątką pobyty Habanów na Słowacji są miseczki takie jak ta, oferowana na aukcji w Hermann Historica. Po raz pierwszy spotkałem się z nimi na ekspozycji w muzeum w Kremnicy, gdzie także funkcjonowała jedna ze wspólnot. Następnie na zamku w Bratysławie miałem okazję zobaczyć zbiorek kilku, może kilkunastu takich obiektów. Przy dobrym oświetleniu potrafią sprawić piękne wrażenie. Proste miseczki zdobione są punktowymi uderzeniami, które nadają powierzchni charakterystyczną fakturą. W górnej części wydzielony jest pasek, na którym najczęściej widniała dewiza lub przysłowie w języku niemieckim. Całość była pozłacana, co wskazuje na raczej niecodzienne przeznaczenie takiego przedmiotu.
1 Comment